ĐỔI MỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG

GIÁO DỤC Ở TRƯỜNG THPT LÝ SƠN THEO – NGHỊ QUYẾT 29-NQ/TW

Tác giả: Võ Minh Phương – Phó hiệu trưởng Trường THPT Lý Sơn

KỶ NIỆM 40 NĂM THÀNH LẬP TRƯỜNG THPT LÝ SƠN (1984 – 2024)

Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục-đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học. Để thực hiện thành công nội dung quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, ngành giáo dục cần phải chủ động tham mưu với các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, cùng với sự hỗ trợ của cơ quan chủ quản; phối hợp với các ban, ngành đoàn thể có liên quan triển khai thực hiện các giải pháp về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo một các đồng bộ trên tinh thần cộng đồng trách nhiệm vì sự nghiệp giáo dục

Trên cơ sở nội dung quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI; Chương trình hành động số 51-CTr/TU ngày 23/7/2014 của tỉnh ủy, Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng Kế hoạch số 697/KH-SGDĐT, ngày 17/12/2014 đề ra các nhiệm vụ và các giải pháp chủ yếu nhằm tích cực chỉ đạo triển khai, thực hiện tốt các mục tiêu của Nghị quyết số 29-NQ/TW một cách có hiệu quả việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh.

Qua 10 năm thực hiện các nhiệm vụ và các giải pháp chủ yếu theo kế hoạch của Sở GD-ĐT Quảng Ngãi, nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng về việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo ở Trường THPT Lý Sơn đã có sự chuyển biến mạnh mẽ ở từng cán bộ quản lý, giáo viên và những người đang công tác trong ngành, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ, cán bộ quản lý giáo dục; thực hiện có hiệu quả việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo ở Trường THPT Lý Sơn nói riêng và trên địa bàn tỉnh nói chung; nâng cao năng lực quản lý ở cơ sở giáo dục, chú trọng việc đổi mới quản lý giáo dục bảo đảm dân chủ, thống nhất, tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm; tập trung giáo dục phát triển trí tuệ, thể chất, kỹ năng sống, hình thức phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh; nâng cao giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục thực hành, vận dụng kiến thức thực tiễn; phát triển khả năng sáng tạo, tự học; chủ động đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, tích cực, gắn hoạt động dạy học với ứng dụng công nghệ thông tin, nghiên cứu khoa học; đổi mới trong kiểm tra, đánh giá  theo hướng chuyển từ đánh giá kiến thức – kĩ năng sang đánh giá năng lực của người học; phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học, hướng người học vận dụng tốt kiến thức, kĩ năng vào thực tế đời sống, khắc phục tình trạng truyền thụ kiến thức một chiều, ghi nhớ máy móc, tạo cho học sinh thói quen thụ động, chỉ biết lắng nghe ghi chép bài giảng và học thuộc lòng, ít có cơ hội động não, hạn chế tính tự chủ sáng tạo của học sinh.

Cùng với các cấp ủy Đảng, chính quyền, phối  hợp với các ban, ngành, đoàn thể chăm lo cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo của địa phương, Lãnh đạo nhà trường đã phát huy được vai trò chủ công trong việc thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; chất lượng giáo dục có tiến bộ, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục có bước phát triển cả về số lượng và chất lượng; xã hội hóa giáo dục được đẩy mạnh; quy mô, mạng lưới cơ sở giáo dục và đào tạo ngày càng được mở rộng.

Tuy nhiên, chất lượng giáo dục còn thấp so với yêu cầu. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục còn bất cập về chất lượng và số lượng; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, chưa có nhiều sáng tạo, thiếu tâm huyết; việc tổ chức thi, kiểm tra, đánh giá còn nhiều hạn chế; cơ chế tài chính còn bất cập; chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ làm công tác giáo dục chưa thỏa đáng; cơ sở vật chất (CSVC), thiết bị dạy học chưa đáp ứng nhu cầu đổi mới dạy và học.

Để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo có hiệu quả, cần phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: đội ngũ nhà giáo, công tác quản lý giáo dục, CSVC và sự phối hợp, hỗ trợ của cơ quan, ban, ngành, đoàn thể có liên quan…

 Theo tôi, đổi mới công tác quản lý giáo dục là một trong những yếu tố hết sức quan trọng, là khâu then chốt và thiết yếu trong công cuộc cải cách giáo dục. Muốn tạo ra động lực cho sự  cải cách giáo dục và đào tạo có hiệu quả và phát triển bền vững thì cần phải quan tâm trước tiên là việc đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý giáo dục. Vì vậy trong bài viết này, tôi chỉ xin trao đổi về một số giải pháp đổi mới công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại Trường THPT Lý Sơn.

Thứ nhất, tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên (GV) và học sinh (HS) về vai trò, mục tiêu của Chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện theo tinh thần Nghị quyết 29 của Trung ương.

Nhận thức là yếu tố, là tiền đề vô cùng quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng cải cách giáo dục. Nó còn là khâu đầu tiên của quá trình hoạt động. Nó có tác động rất lớn đến kết quả của một hoạt động. Do vậy, việc nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm đối với đội ngũ CBQL, GV và HS về Chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả trong công cuộc đổi mới giáo dục và đào tạo, nếu có nhận thức đúng thì mới có hành động đúng.

          Để giúp đội ngũ CBQL, GV và HS có nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của vấn đề cải cách giáo dục và từ  đó họ có thái độ ứng xử đúng đắn, có tinh thần trách nhiệm, tự giác, tự học, tự nghiên cứu trước các vấn đề về đổi mới, nhiệm vụ của đội ngũ CBQL giáo dục cần phải tiếp tục tuyên truyền, vận động tập trung chủ yếu vào vai trò, vị trí quan trọng hàng đầu của giáo dục trong chiến lược phát triển đất nước;  mục tiêu, ý nghĩa của Chủ trương về cải cách giáo dục.

    Tuyên truyền vận động mọi tầng lớp xã hội nhận thức vấn đề phát triển giáo dục, thực hiện cải cách giáo dục phải gắn liền sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của từng địa phương. Thực hiện đa dạng hoá các loại hình tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của đội ngũ CBQL, GV, HS và mọi tầng lớp xã hội về chủ trương cải cách giáo dục.

Nhận thức, tiếp thu được những nội dung nói trên sẽ mang đến những thông tin, hiểu biết, làm chuyển biến trong hành động của mọi cấp, mọi ngành, đến từng gia đình và tầng lớp nhân dân, giúp họ định hướng đúng đắn, hiểu được mục tiêu, ý nghĩa về cải cách giáo dục, xác định rõ trách nhiệm, tham gia một cách tự giác vào các hoạt động với khả năng, phạm vi, trách nhiệm của mình một cách có hiệu quả.

Muốn thực hiện có hiệu quả, có sức thuyết phục, làm chuyển biến nhận thức của đội ngũ nhà giáo về từng vấn đề một cách tự giác, tránh miễn cưỡng áp đặt, hoạt động tuyên truyền cần phải có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung cũng như hình thức trong công tác tuyên truyền. Tổ chức các cuộc hội thảo để mọi người cùng suy nghĩ, bàn bạc, thảo luận trao đổi, phân tích làm rõ đúng, sai… Cách làm này không làm thụ động ở các đối tượng được tuyên truyền mà ngược lại làm chuyển biến tích cực nhận thức người nghe, biến họ từ vai trò khách thể sang vai trò chủ thể của cuộc vận động tuyên truyền. Hình thức tổ chức có thể được tiến hành độc lập hoặc có thể lồng ghép trong chương trình với các hội nghị biểu dương những điển hình tiên tiến, các buổi hội thảo các chuyên đề, sơ tổng kết học kì, năm học. Đó chính là những dịp tốt nhất để biểu dương, đánh giá, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của mọi người về Chủ trương cải cách giáo dục.

Thứ hai, thực hiện đổi mới chức năng quản lý giáo dục

Trong nhà trường hiệu trưởng là người đứng đầu, đại diện cho nhà trường về mặt pháp lí, có trách nhiệm và thẩm quyền cao nhất về hành chính cũng như chuyên môn, chịu trách nhiệm toàn diện trước cấp trên trong việc tổ chức, quản lí toàn bộ các hoạt động của nhà trường.

Hiệu trưởng tiến hành công việc quản lí bằng cách giao nhiệm vụ, kiểm tra, đôn đốc, điều chỉnh, giúp đỡ, chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện, đánh giá, khen thưởng và kỉ luật nhằm đảm bảo cho tất cả mọi thành viên trong trường có điều kiện để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ cũng như quyền hạn của mình.

Hiệu trưởng phải biết cách phát huy tối đa mọi tiềm năng, nội lực và ngoại lực của cộng đồng trong việc tham gia xây dựng, phát triển giáo dục nhà trường. Như vậy việc đổi mới công tác quản lý giáo dục không chỉ đổi mới cách làm việc của hiệu trưởng mà còn đổi mới cách làm việc từ lãnh đạo các đoàn thể, lãnh đạo các tổ chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm và cả từng giáo viên bộ môn.

Để thực hiện có hiệu quả việc đổi mới phương thức tổ chức thực hiện công tác quản lý giáo dục, yêu cầu đối với cán bộ quản lý là phải tìm ra những biện pháp có tính sáng  tạo và khả thi để tổ chức, chỉ đạo triển khai thực hiện Chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trước hết, đòi hỏi đội ngũ cán bộ quản lý cần phải thường xuyên học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ nghiệp vụ quản lý, đổi mới công tác quản lý phù hợp với yêu cầu mới của giáo dục.

Việc thực hiện chức năng quản lý cần phải được cụ thể hóa thông qua các kế hoạch hằng năm. Trên cơ sở kế hoạch giáo dục của nhà trường, lãnh đạo nhà trường cần triển khai, chỉ đạo các tổ chức trong nhà trường xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể theo chức năng, nhiệm vụ đã được giao; xây dựng hệ thống quản lý và phân công thực hiện; phải chọn cơ cấu tổ chức, hình thức tổ chức của hệ thống quản lý công tác cải cách giáo dục. Trong xây dựng kế hoạch, CBQL cần phân cấp quản lý rõ ràng, xác định rõ chức năng và lợi ích của các bên tham gia. Như vậy mới thu hút sự đóng góp của các tổ chức trong nhà trường, đội ngũ giáo viên, học sinh và các lực lượng bên ngoài nhà trường.

Căn cứ vào vào các yêu cầu của chuẩn và điều kiện thực tế của đơn vị, hiệu trưởng cần lập kế hoạch ngắn hạn, dài hạn; xác định ta đang ở vị trí nào, xây dựng lộ trình thực hiện, đảm bảo mục tiêu, yêu cầu công việc; xác định nội dung công việc; xác định thời gian, địa điểm, con người; xác định cách thức thực hiện; xác định phương pháp kiểm tra kiểm soát; xác định nguồn lực thực hiện, phân công trách nhiệm rõ ràng của các thành viên trong tổ chức bộ máy quản lý. Bố trí nhân sự phù hợp với năng lực, sở trường, qui định rõ chức năng, quyền hạn của từng người, từng bộ phận; phải xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ phận tham gia nhằm tạo ra sự phối hợp đồng bộ thống nhất trong hoạt động của bộ máy quản lý. Tính sáng tạo của hiệu trưởng được thể hiện qua vai trò lãnh đạo, hoạch định về chiến lược, tầm nhìn sứ mệnh của nhà trường; không chỉ làm đúng, làm tròn kế hoạch mà cần có chiến lược và sáng tạo riêng.

Bên cạnh công tác xây dựng kế hoạch, công tác quản lý, chỉ đạo của đội ngũ cán bộ quản lý phải đi vào thực chất, lấy mức độ hoàn thành nhiệm vụ và hiệu quả công việc làm tiêu chí đánh giá chính. Cần gắn thành tích của cá nhân với thành tích của đơn vị được phân công quản lý; chú ý phát hiện và khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân đạt thành tích cao, nhất là đối với đội ngũ giáo viên, nhân viên trực tiếp tham gia giảng dạy và phục vụ giảng dạy. Cán bộ quản lý cần phải coi trọng việc đổi mới kiểm tra, đánh giá; đổi mới hình thức kiểm tra việc thực hiện nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy…, không nên quá tập trung vào hồ sơ, sổ sách. Qua đó, giúp giáo viên điều chỉnh hoạt động giảng dạy, giúp học sinh biết tự đánh giá kết quả học tập để phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu trong học tập để điều chỉnh, bổ sung công tác chỉ đạo dạy học. Kiểm tra, đánh giá một cách việc thực hiện kế hoạch đề ra để kịp thời động viên khen thưởng, nêu gương, nhân rộng điển hình những tập thể, cá nhân có những sáng kiến hay, cách làm tốt, hiệu quả trong công cuộc cải cách giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

Thứ ba, tăng cường công tác phối hợp, huy động các nguồn lực để xây dựng nhà trường và tổ chức các hoạt động

Sự phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường là một trong những hoạt động có ý nghĩa vô cùng quan trọng ở các cơ sở giáo duc, đó là điều kiện cơ bản để làm tốt việc xây dựng môi trường giáo dục và thực hiện mục tiêu về công tác giáo dục.

Trong bức thư cuối cùng của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi ngành giáo dục và đào tạo, ngày 15/10/1968, Bác nêu rõ “Giáo dục nhằm đào tạo những người kế tục sự nghiệp cách mạng to lớn của Ðảng và nhân dân ta, do đó các ngành, các cấp đảng và chính quyền địa phương phải thật sự quan tâm hơn nữa đến sự nghiệp này, phải chăm sóc nhà trường về mọi mặt, đẩy sự nghiệp giáo dục của ta lên những bước phát triển mới”

Điều 16 của Luật Giáo dục 2019 đã ghi: “Tổ chức, gia đình và cá nhân có trách nhiệm chăm lo sự nghiệp giáo dục, phối hợp với cơ sở giáo dục thực hiện mục tiêu giáo dục, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh”. “Phát triển giáo dục là sự nghiệp của toàn xã hội, của nhà nước và của mỗi cộng đồng, của từng gia đình và của mỗi công dân” đã khẳng định trong Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII.

Như vậy, việc huy động cộng đồng để xây dựng nhà trường và tổ chức các hoạt động là một yêu cầu có tính bắt buộc cao.

Để làm tốt công tác này, trước tiên Hiệu trưởng phải tạo được uy tín, niềm tin với cộng đồng, tạo dựng mối quan hệ, hỗ trợ khăng khít giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường; xây dựng cầu nối và tạo sự thống nhất cao giữa nhà trường – gia đình – xã hội trong việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục theo mục tiêu đã đề ra; người hiệu trưởng phải phát huy khả năng phối hợp với các ban ngành, đoàn thể tại địa phương, các tổ chức thiện nguyện, các mạnh thường quân… để huy động các nguồn lực vật chất bao gồm: tài lực, vật lực, nhân lực, đất đai, trang thiết bị,… phục vụ giảng dạy và học tập, xây dựng cảnh quan của trường, công trình phụ, sân chơi học sinh; đóng góp hỗ trợ tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động ngoại khóa…; nguồn lực tinh thần, đó là một cơ sở khoa học có giá trị, một kinh nghiệm thực tiễn hoặc một lời động viên của người lãnh đạo, là việc tạo ra môi trường giáo dục thống nhất, các yếu tố tinh thần, sự ủng hộ chủ trương giáo dục, sự tư vấn, trao đổi thông tin, kinh nghiệm… để đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn hiện nay.

Tóm lại, Các giải pháp nêu trên tương ứng với các chức năng của quản lý giáo dục, có mối quan hệ mật thiết, tác động, hỗ trợ lẫn nhau. Nếu được áp dụng một cách linh hoạt, sáng tạo, sẽ góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Tất cả các vấn đề nêu trên đều trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan và phụ thuộc ở một mức độ rất lớn váo công tác quản lý trong nhà trường. Vì vậy, đổi mới công tác quản lý là một trong những nhiệm vụ cần quan tâm của đội ngũ cán bộ quản lý, là một trong những khâu then chốt thực hiện Chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Muốn thực hiện có hiệu quả đổi mới công tác quản lý giáo dục, đội ngũ cán bộ quản lý cần phải chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong các chức năng của người quản lý; gương mẫu trong việc thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tư  tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” , “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, không ngừng rèn luyện phẩm chất, đạo đức, trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp để xứng đáng là những người thầy giáo, cô giáo mẫu mực để thực hiện có hiệu quả Chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường./.